Poświadczenie dziedziczenia

W poprzednim artykule pisałem o sądowym stwierdzeniu nabycia spadku, ale nie jest to jedyna możliwość żeby uzyskać prawnie wiążące potwierdzenie kto jest spadkobiercą. Drugą możliwością jaką przewiduje prawo w Polsce jest akt poświadczenia dziedziczenia, czyli dokument wystawiany przez notariusza, który jest równoważny postanowieniu sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Na czym polega akt poświadczenia dziedziczenia i kiedy warto z niego skorzystać – o tym w dzisiejszym wpisie.

Notariusze uzyskali uprawnienia do wydawania aktów poświadczenia dziedziczenia od 2 października 2008 r. Zgodnie z art. 95a ustawy prawo o notariacie, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych. Oznacza to, że poświadczenie dziedziczenia jest dopuszczalne w przypadku dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, w oparciu o testament holograficzny (spisany własnoręcznie), w formie aktu notarialnego lub testament alograficzny (testament ustny  oświadczony wobec wójta, burmistrza, prezydenta, starosty, marszałka województwa, sekretarza gminy lub powiatu lub kierownika urzędu stanu cywilnego).

O wystawienie aktu poświadczenia dziedziczenia do notariusza mogą zwrócić się osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.  Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia, notariusz sporządza protokół dziedziczenia, który zawiera:

1)zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu;

2)oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;

3)oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów;

4)oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia;

5)oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz który spośród spadkobierców powołanych do spadku z ustawy odpowiada warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego;

6)oświadczenia o obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci;

7)oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim;

8)wzmiankę o pouczeniu przez notariusza o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń;

9)oświadczenie odbierane w toku czynności o tym, czy w skład spadku wchodzą własność lub wieczyste użytkowanie nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub udziały, akcje lub ogół praw i obowiązków w spółce handlowej będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile nie zostało ono już złożone w toku wcześniejszych czynności - jeżeli w kręgu osób zainteresowanych znajduje się cudzoziemiec w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców;

10)oświadczenie, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym.

Następnie, jeżeli nie ma wątpliwości co do istnienia jurysdykcji krajowej, treści właściwego prawa obcego, osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku, a w przypadku, gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny - także co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, i przedmiotu zapisu – notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Kiedy nie jest dopuszczalne sporządzanie aktu poświadczenia dziedziczenia?

1) jeżeli w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;

2) w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone;

3) w sprawie brak jurysdykcji krajowej.

Notariusz niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia dokonuje jego wpisu do Rejestru Spadkowego. Zgodnie z art. 95j ustawy prawo o notariacie zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W praktyce, sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia będzie poprzedzone jeszcze jedną czynnością – otwarciem i ogłoszeniem testamentu, chyba, że nastąpiło to już wcześniej.

 

Ile kosztuje sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza?

1. Sporządzenie protokołu dziedziczenia – 100 zł
2. Sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł
3. Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia – 50 zł, a jeżeli zawiera on zapis windykacyjny – 100 zł
4. Podatek VAT – 46 zł lub 57,5 zł (w zależności czy jest zapis windykacyjny)
5. Opłata za wpis w Rejestrze Spadkowym – 5 zł

Łączne koszty sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza nie powinny przekroczyć zatem 312,50 zł.

Kiedy wybrać akt poświadczenia dziedziczenia przez notariusza a kiedy sądowe stwierdzenie nabycia spadku?

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia jest zdecydowanie szybszą i prostszą metodą uzyskania prawnie wiążącego potwierdzenia dziedziczenia niż przeprowadzenie postępowania przed sądem. Co prawda wiąże się z wyższymi kosztami (procedura w sądzie kosztuje 55 zł), ale jeżeli sytuacja spadkowa jest prosta (np. wnioskodawca jest jedynym spadkobiercą) i zależy nam na czasie, warto udać się do notariusza i uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia.

Ważne!

Sporządzenie aktu poświadczenia u notariusza jest możliwe tylko i wyłącznie w razie stawienia się u notariusza wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi lub ustawowi. Nawet jeżeli dziedziczenie ma nastąpić na podstawie testamentu, przed  notariuszem muszą stawić się wszyscy potencjalni spadkobiercy ustawowi, nawet jeśli nie są wymienieni w testamencie. Jeżeli z  jakichkolwiek przyczyn nie jest możliwie, żeby wszyscy potencjalni spadkobiercy stawili się u notariusza nie będzie możliwie sporządzenie  aktu poświadczenia dziedziczenia i pozostaje jedynie złożenie wniosku do sądu o stwierdzenie nabycia spadku.

adwokat Piotr Majewski