Najem pojazdu zastępczego z OC sprawcy

    W razie uszkodzenia pojazdu w wyniku wypadku drogowego lub kolizji, gdy to nie my jesteśmy sprawcami, koszty naprawy zostaną pokryte przez ubezpieczyciela na podstawie umowy ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej) sprawcy zdarzenia. Od chwili uszkodzenia pojazdu do momentu jego naprawy zawsze upływa określony czas, w którym nie możemy korzystać z naszego pojazdu. Nie oznacza to, że jesteśmy wtedy skazani na komunikację publiczną albo uprzejmość osób, które nas będą podwoziły.

    W sytuacji, kiedy nasz pojazd znajduje się w naprawie, na czas trwania tej naprawy ubezpieczyciel ma obowiązek pokryć koszty wynajmu pojazdu zastępczego.  Od kilu lat to stanowisko nie budzi żadnych wątpliwości. Pytania i rozbieżności w orzecznictwie dotyczyły jednie kwestii, jak długo ubezpieczyciel ma obowiązek finansować koszty najmu pojazdu zastępczego, zwłaszcza w sytuacji gdy przedłuża się naprawa naszego samochodu. 15 lutego 2019 r., w sprawie III CZP 84/18, Sąd Najwyższy podjął uchwałę o następującej treści: „Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego obejmuje także celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy, chyba że są one następstwem okoliczności za które odpowiedzialność ponosi poszkodowany lub osoba trzecia”.

    Sąd Najwyższy uznał, że decydujące będzie ustalenie czy mamy do czynienia z celowymi i ekonomicznie uzasadnionymi wydatkami. Ubezpieczyciel nie może odpowiadać za przedłużającą się naprawę, jeżeli można przypisać za ten określony stan rzeczy odpowiedzialność cywilną lub karną, czy to poszkodowanemu, czy też osobie trzeciej. Jeżeli zaś przyczyna jest obiektywna, to w takiej sytuacji poszkodowany nie może ponosić odpowiedzialności. Sąd Najwyższy podkreślił, że musi to być rozsądny kompromis między interesem ubezpieczyciela a interesem ochronnym ubezpieczonego, który powinien współpracować przy likwidacji szkody.

Pojazd zastępczy z OC sprawcy

    Tytułem przypomnienia wskazać należy, że od kilku lat, nie budzi w orzecznictwie wątpliwości, iż za czas naprawy naszego pojazdu uszkodzonego w wyniku zdarzenia drogowego, z OC sprawcy powinny zostać pokryte koszty najmu pojazdu zastępczego. Pierwsze orzeczenie Sądu Najwyższego wyrażające stanowisko, że pokrzywdzonemu przysługuje zwrot kosztów najmu pojazdu  zastępczego pojawiło się w 1999 i zaprezentowany wówczas pogląd zyskał akceptację, czego wynikiem były kolejne orzeczenia o podobnej treści. Należy jednak zauważyć, że dotyczyły one sytuacji, w której poszkodowany jest przedsiębiorcą, a samochód służy mu co celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Otwarte pozostawało natomiast pytanie, co z pozostałymi osobami. Otóż od 2011 r. w orzecznictwie Sądu Najwyższego, ukształtował się pogląd zgodnie z którym również w przypadku gdy uszkodzony samochód nie służy do prowadzenia działalności gospodarczej, na czas jego naprawy przysługuje auto zastępcze. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 17 listopada 2011 r., w sprawie III CZP 5/11, korzystanie przez poszkodowanego z własnego pojazdu mechanicznego nie może być zastąpione wykorzystaniem środków komunikacji publicznej, są to bowiem odmienne sposoby korzystania z rzeczy. Samochód w sposób bardziej wszechstronny i funkcjonalny zaspokaja potrzeby życiowe właściciela. Korzystanie z niego stało się obecnie standardem cywilizacyjnym i taka jego funkcja będzie się umacniać. Z zasady proporcjonalności może natomiast wynikać zbędność najmu pojazdu zastępczego, jeżeli właściciel nie używał samochodu albo dysponuje innym samochodem nadającym się do wykorzystania. Używanie samochodu w sposób sporadyczny może z kolei uzasadniać celowość wykorzystania w sposób ekwiwalentny innego środka komunikacji.

Niestety w praktyce ubezpieczyciele często kwestionują uprawnienie do korzystania z najmu pojazdu zastępczego i wówczas warto udać się do adwokata, żeby zweryfikować zasadność stanowiska zakładu ubezpieczeń. Do najczęstszych przyczyn odmowy zwrotu kosztów najmu, należą: 

• posiadanie przez poszkodowanego innego pojazdu z którego mógłby korzystać w czasie naprawy;
• możliwość korzystania z komunikacji publicznej;
• wynajem pojazdu o wyższej klasie niż pojazd pokrzywdzonego.

Czy adwokat/radca prawny pomogą, gdy ubezpieczyciel odmawia pokrycia kosztów wynajmu samochodu zastępczego?

    W takiej sytuacji skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego jest najrozsądniejszym rozwiązaniem. Praktyka pokazuje, że zakłady ubezpieczeń w sytuacji gdy pokrzywdzony jest reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego chętniej godzą się na polubowne zakończenie sporu na warunkach pokrzywdzonego, niż gdyby występowałby on bez adwokata lub radcy prawnego. Jeżeli pokrzywdzony z ubezpieczycielem nie dojdą do porozumienia, jedyną drogą jest złożenie pozwu o zapłatę.

Piotr Majewski -  adwokat Łódź, Zgierz, Pabianice.