 |
| Zielona strefa prawa cywilnego |
Pokrewieństwo i powinowactwo - dwa
pojęcia, które często pojawiają się nie tylko w tekstach prawnych, ale również
w języku potocznym. Tym pojęciom oraz sposobom obliczania stopnia pokrewieństwa
i powinowactwo zostanie poświęcony niniejszy wpis.
Pokrewieństwo to biologiczne
powiązanie osób, pochodzących jedna od drugiej albo pochodzących od wspólnego
przodka. Problematyka
pokrewieństwa pojawiła się już na gruncie prawa rzymskiego, gdzie
pokrewieństwo, w znaczeniu dzisiejszym było znane pod nazwą cognatio. Na
gruncie prawa rzymskiego ukształtował się dychotomiczny podział na
pokrewieństwo w linii prostej (linea recta) oraz pokrewieństwo w linii
bocznej (linea
obliqua).
Ten
podział jest oczywiście aktualny do dzisiaj, wyraz czego dał ustawodawca w art.
61(7) par. 1 k.r.o., w którym zamieścił legalną definicję tego pojęcia. Zgodnie
z nią, pokrewieństwo w linii prostej to pochodzenie jednej osoby od drugiej,
natomiast pokrewieństwo w linii bocznej to pochodzenie osób od wspólnego
przodka, pod warunkiem, że to osoby nie są krewnymi w linii prostej.
Podsumowując, krewny w linii prostej to dziadkowie, rodzicie, dzieci, wnuki
itd., natomiast krewni w linii bocznej to rodzeństwo i ich dzieci, ciotki,
wujowie i ich dzieci itd.
Powinowactwo (w prawie rzymskim adfinitas)
to stosunek rodzinnoprawny łączący jednego małżonka z krewnymi drugiego
małżonka. Tak samo jak przy pokrewieństwie, przy powinowactwie mówi się o linii
prostej i bocznej oraz o stopniach pokrewieństwa. Powinowactwo określa się
analogicznie jak pokrewieństwo, jeżeli dla jednego z małżonków X jest krewnym w
linii prostej pierwszego stopnia (rodzic), to dla drugiej X będzie powinowatym
w linii prostej drugiego stopnia (teść). Powinowactwo trwa nadal mimo ustania
małżeństwa, chyba, że małżeństwo ustało w skutek unieważnienia.
Komputacja, czyli
obliczanie stopnia pokrewieństwa/powinowactwa.
W nauce prawa wykształciły
się dwie metody obliczania stopnia pokrewieństwa. Powszechnie przyjęta jest tzw.
komputacja rzymska, czyli obliczanie stopnia pokrewieństwa na podstawie liczny
urodzin, jakie dzielą dane osoby. Przykład:
1)
Anna
2)
Bogusław
|
/ \
|
/ \
Maria Jan Ewa
|
|
|
| | |
Ryszard
Marta Zofia
ad.1) Maria jest spokrewniona z Anną (matką) i Ryszardem (synem) w pierwszym stopniu linii prostej. Anna (babka) i Ryszard (wnuk) są spokrewnieni w drugim stopniu linii prostej.
ad. 2) Jan i Ewa (rodzeństwo) są spokrewnieni w drugim stopniu linii bocznej. Marta i Zofia (kuzynki) są spokrewnione w czwartym stopniu linii bocznej. Jan (wuj) i Zofia (siostrzenica) są spokrewnieni w trzecim stopniu linii bocznej, itd.
Znaczenie praktyczne.
Pokrewieństwo i powinowactwo ma istotne znaczenie w wielu gałęziach prawa.
Na gruncie prawa rodzinnego m.in. pokrewieństwo i powinowactwo w linii prostej oraz pokrewieństwo drugie stopnia w linii bocznej jest przeszkodą małżeńską . W prawie spadkowym jest to tytuł do dziedziczenia ustawowego. W postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym jest jedna z przesłanek wyłączenia sędziego lub albo pracownika organu administracji. Na gruncie prawa zamówień publicznych, pokrewieństwo lub powinowactwo w linii prostej oraz w linii bocznej do drugiego stopnia osoby wykonującej czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia z osobą ubiegającą się o udzielenie zamówienia, jest przesłanką do wyłączenia tej pierwszej z postępowania.
Literatura:
1. C.Kunderewicz: Rzymskie prawo prywatne, Łódź 1995
2. M. Nazar [w:] T.Filipiak, J. Mojak, M. Nazar, E. Niezbecka: Zarys prawa cywilnego, Lublin 2006,
3.M. Andrzejewski [w:] H. Dolecki (red.), T. Sokołowski (red.), M. Andrzejewski , A. Lutkiewicz-Rucińska, A. Olejniczak, A. Sylwestrzak, A. Zielonacki: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komenatarz. Lex 2010
4. J. Zatorska: Komentarz do ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Lex 2011
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz