Badania lekarskie dla pracowników: rodzaje, terminy i koszty przeprowadzenia

Zgodnie z zapisami prawnymi na pracodawcy spoczywa szereg obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa zatrudnionym osobom. Jednym z nich jest profilaktyczna opieka zdrowotna, w której zawiera się konieczność przeprowadzania wstępnych, okresowych oraz kontrolnych badań lekarskich. Komu wydawane są skierowania? Jakie obowiązki w związku z tym ciążą na pracodawcy?

Rodzaje badań

Zlecanie badań lekarskich to podstawowe działanie mające na celu sprawdzenie czy pracownik jest zdolny do wykonywania powierzonych mu obowiązków. W myśl przepisów Kodeksu Pracy już na samym początku współpracy z daną osobą pracodawca jest zobowiązany do dostarczenia zatrudnionemu stosowanego zlecenia na tzw. badania wstępne.

W stosunku do osób już zatrudnionych pracodawca ma natomiast obowiązek zlecania badań okresowych, których dokładna data jest ustalana przez lekarza. Częstotliwość ich przeprowadzania zależy od specyfiki pracy, wieku pracownika oraz stopnia działania szkodliwych substancji. Częstsze badania mogą zostać zlecone np. w przypadku osoby, u której stwierdzono występowanie choroby zawodowej.

Na tzw. badania kontrolne jest natomiast wysyłany pracownik w związku z nieobecnością spowodowaną chorobą trwającą powyżej 30 dni. Takie badania mają na celu stwierdzenie czy choroba nie wpłynęła negatywnie na stan zdrowia pracownika i nie będzie utrudniać wykonywania obowiązków.

W obrębie badań pracowniczych znajdują się również badania końcowe, które są przeprowadzane na wniosek pracownika, w stosunku do którego ustaje obowiązek wiążącej umowy. Dotyczy to przede wszystkim pracowników, którzy podczas wykonywania swoich obowiązków byli narażeni na działanie szkodliwych substancji czy czynników rakotwórczych.

 

Współpraca z ośrodkiem medycznym

Każdy pracodawca, bez względu na to jaką branżą się zajmuje powinien mieć podpisaną umowę z wybraną przez siebie jednostką medycyny pracy, której powierzy opiekę nad zdrowiem swoich pracowników. Do obowiązków jednostki medycznej, która przyjmuje zlecenie jest jasna deklaracja, że jej pracownicy posiadają odpowiednie kwalifikacje i sprzęt do przeprowadzania takich badań, w zależności od ich specyfiki, dostarczenie pracodawcy kompletnych informacji na temat stanu zdrowia osoby badanej i wyznaczenie daty następnych konsultacji.

Z kolei pracodawca jest zobowiązany, żeby dostarczyć jednostce medycznej wszystkie potrzebne informacje, które mogą się okazać istotne z punktu widzenia badań, w tym jakie czynniki szkodliwe czy uciążliwe występują na danym stanowisku pracy.

Specyfika badań pracowniczych

Zlecenia na badania otrzymuje każdy pracownik, bez względu na to czy jest to osoba młodociana, nowo zatrudniona czy pracująca na jednym stanowisku od wielu lat. Jako, że pracodawca pod karą grzywny nie może dopuścić do wykonywania obowiązków osoby, która nie została przebadana, pracownik ma obowiązek zgłoszenia się do medycyny pracy. Odmowa może zakończyć się rozwiązaniem umowy bez konieczności jej wcześniejszego wypowiadania. Koszty przeprowadzania takich badań w całości ponosi pracodawca, podobnie jak koszty dojazdu do miejsca, w którym przeprowadzane będzie badanie, jeśli pracownik musi w tym celu dojeżdżać do innej miejscowości. W miarę możliwości badania przeprowadza się w czasie pracy, a pracodawca nie może z tego tytułu potrącić pracownikowi wynagrodzenia.

Badania muszą być ponadto dopasowane do specyfiki wykonywanych przez pracownika obowiązków. Przykładowo u osób, które pracują w kontakcie z żywnością, ze względu na ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych osoby te muszą posiadać aktualne badania sanitarno-epidemiologiczne, które potwierdzą możliwość pracy w kontakcie z żywnością. Podobnie egzaminatorzy, pracujący w ośrodkach ruchu drogowego powinni posiadać dodatkowe oświadczenie o zdolności do kierowania pojazdem czy przejść testy psychologiczne.

Terminy badań i zmiany w prawie

Jedną z ważnych kwestii, która dotyczy badań lekarskich jest termin ich przeprowadzania. Badania w ośrodku medycznym są przeprowadzane: co dwa lata w przypadku osób, które są narażone na działanie szkodliwych substancji pyłów czy też oparów, co 3 lata jeśli praca jest wykonywana w mikroklimacie, co 4 lata jeśli pracownik pracuje na stanowisku komputerowym i co 5 lat jeśli nie korzysta on podczas pracy z komputera.

Ułatwienie zarówno dla pracodawców jak i pracowników przyniosła nowelizacja artykułu 239. Kodeksu Pracy. Zgodnie z nowymi zapisami osoby, które posiadają aktualne badania lekarskie i podejmują zatrudnienie u nowego pracodawcy w podobnych warunkach w jakich pracowały na poprzednim stanowisku nie muszą poddawać się kolejnym badaniom. Takiemu obowiązkowi nie podlegają również osoby, które podejmują zatrudnienie u tego samego pracodawcy na zbliżonym stanowisku w terminie nie dłuższym niż 30 dni od zakończenia poprzedniego stosunku pracy lub 30 dni od jego rozwiązania. Nowe zasady nie obowiązują natomiast osób, które podejmują pracę na stanowiskach szczególnie niebezpiecznych, gdzie częsta kontrola zdolności pracownika jest wskazana.

Znaczenie badań lekarskich

Przeprowadzenie badań lekarskich to pierwsze działanie, które należy podjąć przed zatrudnieniem pracownika na dane stanowisko. Ważna jest też regularna kontrola zdolności do pracy w późniejszym okresie. Praca mimo jawnych przeciwskazań może bowiem nieść ze sobą poważne konsekwencje jak utrata zdrowia, a w przypadku prac szczególnie niebezpiecznych czy z substancjami niebezpiecznymi nawet życia. Nie należy więc ich lekceważyć.

Autor: Agnieszka Ormanty

Tekst powstał przy współpracy z firmą Safety Expert

Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/Download;jsessionid=11A9E2D41E77BD16976FEDAF1E941131?id=WDU19740240141&type=3