Właściwość rzeczowa

Właściwość rzeczowa sądu to uprawnienie sądu określonego rzędu (sądu rejonowego lub sądu okręgowego) do rozpoznawania poszczególnego rodzaju spraw w I instancji. Innymi słowy, właściwość rzeczowa określa, które sprawy będą w I instancji rozstrzygane przez sąd rejonowy, a które przez sąd okręgowy. W polskim systemie prawnym, obowiązuje zasada, iż we wszystkich sprawach cywilnych właściwy w I instancji jest sąd rejonowy, chyba, że przepis szczególny wskazuje inaczej. Zatem w jakich sprawach właściwy w I instancji będzie sąd okręgowy? 

• o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia;
• o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
• o roszczenia wynikające z prawa prasowego,
• o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
• o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,
• o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
• o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
• o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem,
• o odszkodowanie za szkodę jądrową powstałą w wyniku wypadku jądrowego na terytorium RP (art. 106 ust. 1 ustawy Prawo atomowe)
• dla których wyłącznie właściwy jest Sąd Okręgowy w Warszawie (np. sąd ochrony konkurencji i konsumentów).

Jak już pisałem w artykule o właściwości sądu, sąd apelacyjny nie jest sądem I instancji. Jedyny wyjątek od tej zasady będzie zachodził w sytuacji gdy w postępowaniu o wyłączenie sędziego sądu okręgowego (jako sądu pierwszej instancji), ze względu na brak dostatecznej ilości sędziów sąd okręgowy nie może wydać odpowiedniego postanowienia. Wówczas takie postanowienie wydaje sąd apelacyjny jako sąd I instancji.

Jednakże wytaczając powództwo wybór sądu zawsze będzie ograniczał się do wyboru pomiędzy sądem rejonowym, a sądem okręgowym.

Czytaj także:

• Właściwość sądu, instancje sądowe

Jeśli treść artykułu spodobała Ci się, polub oficjalną stronę Prawo na co dzień na facebooku i bądź informowany o nowościach na stronie.