Kiedy można jechać rowerem po chodniku

    Poruszanie się rowerem po jezdni pośród ruchu ulicznego wielu rowerzystom sprawia trudność. Pomimo stale rosnącej długości ścieżek rowerowych wciąż nie zawsze możliwe jest dotarcie nimi do wybranego miejsca, co wymusza na rowerzyście poruszanie się ulicą. Niektórzy kierujący rowerami decydują się na poruszanie chodnikiem. Czy są do tego uprawnieni?

         Ustawa prawo o ruchu drogowym, w art. 33 ust.1u.p.r.d. nakłada na rowerzystę obowiązek korzystania z drogi dla rowerów lub pasa dla rowerów, jeżeli są one wyznaczone dla kierunku w którym się porusza lub zamierza skręcić.  Zgodnie ze zdaniem drugim wskazanego przepisu, rowerzysta może także korzystać z drogi dla rowerów i pieszych, przy czym powinien wówczas zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym. 

          W sytuacji, kiedy dla kierunku, w którym porusza się rowerzysta nie ma wyznaczonej drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, kierujący rowerem jest zmuszony korzystać z pobocza - art. 16 ust. 5 u.p.rd. Jeżeli pobocze nie nadaje się do jazdy lub poruszanie się nim utrudniałoby ruch pieszym, rowerzysta powinien poruszać się jezdnią, możliwie blisko jej prawej krawędzi

.

        Poruszanie się rowerzysty po chodniku zgodnie z obowiązującym prawem jest wyjątkiem od zasady, że chodnik jest częścią drogi przeznaczoną dla ruchu pieszych. Sytuacje, w których kierujący rowerem może korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych zostały określone w art. 33 ust. 5 u.p.r.d.:

1) rowerzysta opiekuje się osobą w wieku do lat 10 kierującą rowerem;

2) szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów;

3) warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła.

    Jak widać, katalog przypadków, kiedy rowerzysta może poruszać się chodnikiem jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że tylko w sytuacjach przewidzianych w ustawie kierujący rowerem może korzystać z chodnika. Dwa pierwsze przypadki są dosyć oczywiste i nie wymagają osobnego komentarza. Do zastanowienia zmusza jednak trzecia ze wskazanych przez ustawodawcę sytuacji - warunki pogodowe zagrażające bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni. 

    Po pierwsze, na uwadze trzeba mieć cały czas, iż korzystanie przez rowerzystę z chodnika jest wyjątkiem. W myśl rzymskiej paremii Exceptiones non sunt extentendae - wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco. Oznacza to, że rowerzysta może  korzystać z chodnika, jeżeli z powodu warunków atmosferycznych zagrożone byłoby jego bezpieczeństwo, gdyby poruszał się po jezdni. Zatem łącznie muszą wystąpić dwie przesłanki:

1) trudne warunki atmosferyczne

2) zagrożenie bezpieczeństwa rowerzysty spowodowane trudnymi warunkami atmosferycznymi.

    Ustawodawca w przepisie wymienia te wwarunki atmosferyczne których wystąpienie może uzasadniać korzystanie przez rowerzystę z chodnika i zalicza do nich: śnieg, silny wiatr, ulewę, gołoledź i gęstą mgłę.  Jak widać, istotny jest stopień natężenia zjawiska atmosferycznego. Niewielki wiatr czy mżawka nie będą uzasdniały korzystania przez rowerzystę z chodnika. Pomimo, iż bezpośrednio z przepisu to nie wynika, nie ma wątpliwości, iż do korzystania przez rowerzystę z chodnika "uprawniają" także inne, niż wymienione w ustawie warunki atmosferyczne - chociażby oblodzenie. Niewymienione przez ustawodawcę zjawiska, powinny charakteryzować się jednakże intensywnością - podobnie jak ma to miejsce w przypadku zjawisk wskazanych wprost w ustawie. Intensywność nie musi dotyczyć wyłącznie zjawiska pogodowego, ale także tylko skutków jakie dane zjawisko wywołuje - np. mokra i śliska jezdnia w wyniku długotrwałego, ale nie ulewnego deszczu.

    O ile ocena warunków pogodowych może być dokonana w sposób obiektywny, o tyle stwierdzenie, iż zagrożone jest bezpieczeństwo rowerzysty w wyniku trudnych warunków atmosferycznych powinno należeć tylko do niego. Rowerzyści prezentują różny stopień umiejętności poruszania się rowerem, w różny sposób są w stanie poradzić sobie w różnych warunkach pogodowych. Państwo nie prowadzi szkolenia rowerzystów, tak jak ma to miejsce w przypadku kierujących samochodami. W żaden więc abstrakcyjny sposób nie można określić jakie umiejętności powinien posiadać rowerzysta. W konsekwencji ocena, czy dane warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu powinna zostać dokonana wyłącznie przez rowerzystę.

     Poruszając się rowerem po chodniku, rowerzysta powinien jednak pamiętać, iż musi jechać powoli, zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym (art. 33 ust 6 u.p.r.d.)